Defibrylacja AED (EKG) – kiedy używać, a kiedy unikać?

Czy wiesz, czym jest defibrylacja? W sytuacjach, gdy życie poszkodowanego w wyniku wypadku jest bezpośrednio zagrożone, a zespół ratownictwa medycznego jeszcze nie dotarł do miejsca zdarzenia – defibrylator może ocalić ludzkie istnienie! Kto może przeprowadzić defibrylację? Czym jest wczesna defibrylacja? Sprawdź, czy zawsze użycie AED jest wskazane, a kiedy należy go unikać.

Co to jest defibrylacja?

Najprościej ujmując, defibrylacja polega na podjęciu określonych działań mających na celu przywrócenie pracy serca, które w wyniku wypadku uległo zatrzymaniu. Do przeprowadzenia defibrylacji używa się specjalnego urządzenia – defibrylatora.

Co to jest defibrylator AED (Automated External Defibrillator), zwany również defibrylatorem? To niewielkich rozmiarów urządzenie elektroniczne znajdujące się w walizce/plecaku. Pierwszym krokiem po jego uruchomieniu jest analiza rytmu serca. Następnie, w razie zaburzenia rytmu serca defibrylacja polega na dostarczeniu impulsu elektrycznego do serca za pomocą elektrod. Impuls ten ma pobudzić serce do pracy i wyrównać jego rytm, zanim w wyniku zatrzymania dojdzie do nieodwracalnych w skutkach zmian neurologicznych, w tym niedotlenienia mózgu. Tym sposobem sprawiamy, że skuteczność defibrylacji jest po prostu wyższa. Badania wykazują, że wcześnie przeprowadzona defirylacja znacznie zwiększa szanse na przeżycie gdy doszło do zatrzymania krążenia.

Kiedy przeprowadza się defibrylację?

Defibrylację przeprowadza się, gdy u poszkodowanego dojdzie do nagłego zatrzymania krążenia (NZK) i w przypadku zagrażających życiu zaburzeń rytmu serca. Oznacza to, że serce w nieoczekiwany sposób przestało funkcjonować. Krew nie jest transportowana w organizmie, przez co organy wewnętrzne ulegają niedotlenieniu, co powoduje ich uszkodzenie, a na koniec obumarcie. Najgroźniejsze jest niedotlenienie mózgu – wystarczy kilka minut, aby doszło do nieodwracalnych w skutkach zmian.

Defibrylację wykonuje się także, gdy u poszkodowanego dojdzie do migotania komór lub częstoskurczu komorowego bez tętna. W takich sytuacjach liczy się każda minuta – niepodjęcie działań mogących przywrócić prawidłową pracę serca może doprowadzić do śmierci poszkodowanego. Według wytycznych Europejskiej Rady Resuscytacji każda kolejna minuta w opóźnieniu wykonania defibrylacji przyczynia się do zmniejszenia prawdopodobieństwa przeżycia o 10-12%. Jak widać, wystarczy kilka minut…

Defibrylacja pozwala na prawidłowe pobudzenie mięśnia sercowego i zwiększa szanse na przeżycie poszkodowanego.

Kto może przeprowadzać defibrylację?

Wykonanie defibrylacji, gdy ma się do dyspozycji AED, nie wymaga specjalnych umiejętności. Wystarczą opanowanie i postępowanie zgodnie z poleceniami wydawanymi przez urządzenie. Praktycznie należy tylko otworzyć AED, nakleić elektrody defibrylatora i słuchać poleceń. Konieczne będa też  uciśnięcia klatki piersiowej. Jeśli zastanawiasz się, kto może używać automatycznego defibrylatora zewnętrznego – odpowiedź jest prosta: praktycznie każdy. Nie musisz być lekarzem, ratownikiem medycznym z wieloletnim stażem. Defibrylator automatyczny większość pracy wykona sam – Ciebie potrzebuje do zamocowania elektrod i włączenia aparatu. Jeśli obawiasz się, że wyrządzisz komuś krzywdę – naprawdę nie ma obaw. Urządzenie wykona analizę pracy serca i oceni, czy defibrylacja jest konieczna. Na rynku są rózne modele AED, ale każdy jest bardzo prosty w obsłudze i sprowadza się ona do kilku prostych czynności.

Czym jest wczesna defibrylacja i dlaczego jest ważna?

Defibrylacja ratuje życie. Wczesna defibrylacja jest trzecim z 4 ogniw Łańcucha Przeżycia (pozostałe to: wczesne rozpoznanie zatrzymania krążenia, wczesne rozpoczęcie RKO oraz opieka poresuscytacyjna). Czym jest Łańcuch Przeżycia? To najważniejsze etapy czynności ratunkowych, jakie należy podjąć w przypadku zatrzymania krążenia. Trzy pierwsze ogniwa może wykonać świadek zdarzenia/wypadku, ostatni stanowi opiekę szpitalną przez kwalifikowany personel medyczny.

Aby akcja ratownicza była skuteczna, konieczne jest zaistnienie wszystkich czterech ogniw, dlatego każde z nich jest równie ważne. Pominięcie któregokolwiek może zaważyć o ludzkim życiu. Celem wczesnej defibrylacji jest niedopuszczenie do przejścia z migotania komór do asystolii – zatrzymania serca powodującego brak skurczów mięśni sercowych, gdzie defibrylacji nie możemy już przeprowadzić i zostaje nam jedynie próba przywrócenia akcji serca przez RKO.

Jakie rytmy serca nadają się do defibrylacji?

Rytmy nadające się do defibrylacji nazywamy rytmami defibrylacyjnymi. Zalicza się do nich:

• Migotanie komór
• Częstoskurcz komorowy bez tętna.

Rytmy defibrylacyjne mogą dzięki impulsowi elektrycznemu (po dostarczeniu odpowiedniej dawki energii elektrycznej) oraz prawidłowo prowadzonej resuscytacji krążeniowo-oddechowej przywrócić prawidłowy rytm serca (rytm zatokowy).

Rytmy niedefibrylacyjne z kolei oznaczają, że w tym wypadku zastosowanie AED nic nie da, w takich sytuacjach niewiele da się zrobić – zostaje jedynie RKO.

Kiedy nie można przeprowadzić defibrylacji?

Na koniec garść istotnych informacji: przeciwskazania defibrylacji. Jak już wspomnieliśmy wcześniej, nie w każdej sytuacji możliwe jest wykorzystanie defibrylatora. Oprócz rytmów niedefibrylacyjnych aparatu AED nie należy używać, gdy poszkodowany:

• jest przytomny – nie ma wskazania do przywracania rytmu serca, gdy nie doszło do jego zatrzymania.
• jest mokry lub znajduje się w wodzie – AED wywołuje impuls elektryczny, co może doprowadzić do porażenia w kontakcie z wodą.
• leży w pobliżu ładunków łatwopalnych lub miejsca o silnym polu elektromagnetycznym – albo dojdzie do pożaru, albo urządzenie będzie „wariować”.
• ma mniej niż rok życia. W przypadku gdy defibrylator posiada w wyposażeniu specjalne elektrody pediatryczne, a dziecko jest w wieku między 1 a 8 lat, wówczas można podjąć się użycia AED (jedna elektroda na klatce piersiowej, druga na plecach).

Warto tez czynić starania, by program publicznego dostępu do defibrylacji był jak najczęściej promowany i upubliczniany.